zum Ausdrucken exportieren: Hochformat (PDF) Querformat (PDF) | [alle Exportformate zeigen] |
Verfasser [Vorname] | Titel | Sprache | Erscheinung | Kennung | letzte Änderung | Ansicht |
---|---|---|---|---|---|---|
Antoni Grabowski | En Svisujo | Esperanto | Arg-2153-1066 | 2014-06-25 18:53 Manfred | nur diese entfernen | |
Juliusz Słowacki, | * W Szwajcarii | Polnisch | Arg-2152-1066 | 2014-06-25 18:47 Manfred | nur diese entfernen |
Juliusz Słowacki,, | Juliusz Słowacki,, | |
übersetzt von Antoni Grabowski | ||
I | I. | |
Odkąd zniknęła jak sen jaki złoty, | Post ŝia forflugo, post sonĝo la ora, | |
Usycham z żalu, omdlewam z tęsknoty. | Mi svenas sopire, sekiĝas dolora. | |
I nie wiem, czemu ta dusza, z popiołów, | Ne scias mi, kial anim' al ĉieloj | |
Nie wylatuje za nią do aniołów? | ne flugas el cindroj post ŝi, al anĝeloj? | |
Czemu nie leci za niebieskie szranki, | Pro kio ne flugas al mondo alia, | |
Do tej zbawionej i do tej kochanki? | Al ŝi, la savita, amata la mia? | |
II | II. | |
W szwajcarskich górach jest jedna kaskada, | En svisa montaro ekzistas kaskado, | |
Gdzie Aar wody błękitnymi spada. | De l' Aar lazura la akvo-falado. | |
Pozwól tam spójrzeć zawróconej głowie. | Vi tien rigardu kun kap' turniĝanta! | |
Widzisz tę tęczę na burzy w parowie? | Vi vidas pluvarkon sur kavo ŝaŭmanta? | |
Na mgłach srebrzystych cała się rozwiesza, | Sur blankaj nebuloj sin tuta pendigas, | |
Nic ją nie zburzy i nic ją nie zmiesza; | Nenio ĝin miksas, nenio forigas; | |
A czasem tylko jakie białe jagnię | Nur iam ŝafido la blanka trairas | |
Przez tęczę idzie na skraju doliny | Al rando de l' valo tra l' arko ĉiela, | |
Szczypać kwitnące róże i leszczyny; | Mordeti je roza arbet aŭ avela; | |
Lub jaki gołąb, co wody zapragnie, | Aŭ ia kolombo, ĉar akvon deziras, | |
Jakby się blaskiem pochwalić umyślnie, | Fiera, iĝante al briloj simila, | |
Przez tęczę szybko przeleci i błyśnie. | Brilarkon rapide traflugas, mem brila. | |
Tam ją ujrzałem! i wnet rozkochany, | Mi tie ŝin vidis! tuj amo min prenis; | |
Że z tęczy wyszła i z potoku piany, | Ke ŝi el pluvarko, el ŝaŭmo elvenis, | |
Wierzyć zacząłem i wierzę do końca; | Mi kredi komencis, la kredo nun restis, | |
Tak jasną była od promieni słońca! | Tiel luma de sunaj radioj ŝi estis! | |
Tak pełna w sobie anielskiego świtu! | Tiel plena ŝi estis de lumo anĝela! | |
Tak rozwidniona zrennicą z błękitu! — | Kaj ŝia lazura pupil' tiel hela! | |
Gdy oczy przeszły od stóp do warkoczy, | Okuloj leviĝis de pied' al plekt' hara: | |
To zakochały się w niej moje oczy; | Por ili ŝi estis amata kaj kara; | |
A za tym zmysłem, co kochać przymusza, | Kaj post la vidsento, ekami iganta, | |
Poszło i serce, a za sercem dusza. | Ekiris la koro, animo sekvanta; | |
I tak się zaczął prędko romans klecić, | Kaj tiel rapide ekiĝis amado, | |
Że chciałem do niej przez kaskadę lecić; | Ke volis mi flugi al ŝi tra l' kaskado. | |
Bo się lękałem, że jak widmo blade, | Mi timis, ke flugos ŝi, pala vidaĵo, | |
Nim dusza ze snu obudzona krzyknie, | Antaŭ' ol animo kun krio vekiĝos, | |
Upadnie w przepaść, w tęczę i w kaskadę | Al arko ĉiela, kaskad', profundaĵo, | |
I roztopi się, i zgaśnie, i zniknie; | Ŝi falos, sin solvos kaj de mi foriĝos. | |
I byłem jak ci, co się we śnie boją, | Ektimis mi kiel en sonĝo magia, | |
Bo jużem kochał, bo już była moją. | Ĉar jam mi ŝin amis, ŝi estis jam mia. | |
I tak raz pierwszy spotkałem ją samą | Mi tiel renkontis ŝin solan sub hela | |
Pod jasną tęczy różnofarbnej bramą; | Pordego kolora de l' arko ĉiela. | |
Powiew miłości owiał mię uroczy. | Surblovis min ĉarme de l' amo ekblovo, | |
Stanąłem przed nią i spuściłem oczy. | Okulmallevinte, mi staris sen movo. | |
III | III. | |
Poszedłem za nią przez góry, doliny, | Mi poste ŝin sekvis tra monto kaj valo, | |
I szliśmy razem u stóp tej lawiny, | Kaj apud lavanga la piedestalo, | |
Gdzie śnieg przybiega aż do stóp człowieka | Kie neĝ', kiel plata naĝil' de giganta | |
Spłaszczoną płetwą jak delfin olbrzymi; | Delfeno, ĝis homaj piedoj aliras, | |
Para mu z nozdrza srebrzystego dymi, | Vaporon arĝenta naztruo elspiras, | |
A Rodan z paszczy błękitnej ucieka. | Kaj kuras Rodano el faŭko bluanta. | |
Pamiętam chwilę... poranek był skwarny. | En suna mateno jen tie, en fruo, | |
Tameśmy szmerem spłoszyli dwie sarny; | Du ĉamojn ni iom timigis per bruo; | |
Te, jakby szczęścia ludzkiego świadome, | Kiele de homa feliĉo konsciaj, | |
Stanęły blisko złote, nieruchome; | Ekstaris la ambaŭ, senmovaj, radiaj, | |
I utopiły oczów błyskawice | Kaj turnis okulojn kun fulmo-ekbriloj | |
W kochanki mojej błękitne zrennice; | Al bluaj de mia amata pupiloj; | |
I długo patrząc, nieruchome obie, | Rigardis ŝin longe, en muta adoro, | |
Głowy promienne pokładły na sobie. | Sur sin kuŝiginte la kapojn el oro. | |
Rzekłem: "One się zakochały w tobie!" | Mi diris: vin ili ekamis en koro! | |
Rzekłem — i za to z ust zamkniętych skromnie | Por tio, el buŝo, modeste fermita, | |
Najpierwszy uśmiech jej przyleciał do mnie. | Unua ridet' al mi flugis vizita, | |
Przyleciał szybko i wrócił z podróży | Sed baldaŭ reflugis el voj', por ripozo, | |
Do swego gniazda, do pereł i róży; | Al sia nesteto, al perloj kaj rozo. | |
A gdy zobaczył, że oczów nie mrużę, | Ĉar miaj okuloj observis vojaĝon, | |
Całą jej białą twarz zamienił w różę. | Rideto rozigis la blankan vizaĝon. | |
A wiecie? ani tak za serce chwyta | Ho sciu: ne tiel ektuŝas je l' koro | |
Rumieniec kwiatu, co świeżo rozkwita; | Ruĝiĝo de ĵus ekflorinta la floro, | |
Ani tak oko wędrowca zachwyca | Nek ravas migranton, per sia karmino, | |
Gór nadalpejskich śnieżysta dziewica, | De alpa montaro la neĝa Virgino, | |
Kiedy od słońca różane ma lica, | Kun vangoj rozitaj de sun-ilumino, | |
Jak ten rumieniec bez wstydu i grzechu, | Kiel tiu senpeka, senhonta, subita | |
Co się na twarzy urodził z uśmiechu. | Ruĝiĝ' sur vizaĝo ridete naskita. | |
IV | IV. | |
Odtąd szczęśliwi byliśmy i sami, | Feliĉaj kaj solaj, de nun en veturoj, | |
Płynąc szwajcarskich jezior błękitami, | Ni estis naĝantaj sur lago-lazuroj. | |
I nie wiem, czy tam była łódź pod nami; | Sub ni, mi ne scias, ĉu estis boato, | |
Bom z duchy prawie zaczynał się bratać, | Ĉar mi de spiritoj fariĝis jam frato: | |
Chodzić po wodach i po niebie latać; | Mi paŝis sur akvoj, ĉieliris flugile, | |
A ona tak mię prowadziła wszędzie! | Kaj ŝi min kondukis nun ĉien facile! | |
Ach! ona była jak białe łabędzie, | Ŝi estis simila al blankaj la cignoj, | |
Była jeziora błękitnego panią; | De lago estrino, kun estraj insignoj; | |
Płynęła lecąc — łódź leciała za nią, | Ŝi naĝis flugante, boat' sur postsignoj; | |
Za łodzią jasność szafirowym szlakiem, | Helaĵ' post boato treniĝis safira, | |
Za tą jasnością rybek korowody, | Kaj post la helaĵo, al ŝi, fiŝetaro | |
I wyrzucały się aż do niej z wody; | Sin supren ĵetadis el akva la klaro! | |
I z takimeśmy płynęli orszakiem | Ni naĝis kun tia arego postira, | |
Uśmiechając się w błękitu krainie. | ridete en lando lazura sen fino; | |
Bo ona była jak wodne boginie: | Ĉar estis ŝi kvazaŭ de akvoj diino: | |
Miała powozy z delfinów, z gołębi, | Ŝin trenis kolomboj, delfenoj profunde | |
I kryształowe pałace na głębi, | Kristalaj palacoj atendis ŝin funde, | |
I księżycowe korony w noc ciemną... | En nokto malhela de luno la kronoj, | |
I mogła była, co chce, zrobić ze mną. | Kaj mi obeema al ĉiuj ordonoj. | |
V | V. | |
Raz — że nie była niebieskim aniołem, | Ŝi eble ne estas anĝelo ĉiela, | |
Myślałem całe długie pół godziny; | Mi tiel meditis dum horo-duono! | |
Wyspowiadałem się potem z tej winy — | La kulpon forlavis konfeso fidela. | |
Słuchajcie! — Oto przed Tella kościołem | Aŭskultu! Jen antaŭ preĝejo la Tella, | |
Pierwsza na kamień wyskoczyła płocha | Unua elsaltis sur ŝtonon ŝi sole, | |
I powiedziała mi w głos, że mnie kocha, | Ke amas min, laŭte ŝi diris petole | |
I odesłała mnie znów na jezioro, | Kaj reen min sendis sur lagan la helon, | |
Łódkę mą — piersią odtrąciwszy białą... | Per blanka la brusto puŝinte boaton. | |
A ja — ach, nie wiem, co się ze mną stało! | Kaj mi -- ĉu konscii mi povis la staton! | |
Czy mnie anieli do nieba zabiorą, | Ĉu prenos anĝeloj min en la ĉielon? | |
Czy grzmiące fale jeziora pochłoną, | Ĉu tondre de l' lago forglutos min ondoj? | |
Czy uśmiechami rozrywa się łono, | Ĉu bruston krevigas ridetoj-respondoj? | |
Czy serce jak lód rozegrzany taje, | Ĉu kora degelas glaci' varmigite? | |
Czy dusza skrzydeł anielskich dostaje, | Anim' ĉu ricevas flugilojn subite? | |
Czyli w nią wstąpił cały anioł złoty? | Ĉu ora anĝelo animon eniras? | |
Czyli uśmiechów pełna? czy tęsknoty? | Ĉu ĝoje ridetas la kor' aŭ sopiras? | |
Wszystkie uczucia gwałtownymi loty | Kunflugis subite potencoj korsentaj | |
Na serce spadły, jak gołębi chmura | Kiel ar' da kolomboj, ektrinki kontentaj | |
Pić łzy i białe w nim obmywać pióra, | Gutetojn el bano por plumoj arĝentaj, | |
Aby się czyste rozlecieć po niebie... | Kaj pure disflugi en ĉielostraton. | |
Wtem zawołała łódź ze mną do siebie. | Sed jen -- ŝi alvokis kun mi la boaton. | |
Usłyszała ją łódka i spostrzegła, | Ŝin aŭdis, ekvidis boat', el lazuro | |
I sama do niej z błękitu przybiegła. | Al ŝi tuj alnaĝis ĝi mem en la kuro. | |
VI | VI. | |
Pod ścianą ze skał i pod wieńcem borów | Ĉe muro el rokoj, arbara sub krono, | |
Stoi cichości pełna i kolorów | Jen staras trankvile, en plen' de koloroj, | |
Tella kaplica. Jest próg tam na fali, | La Tella kapel'. Tie estas sur ondo | |
Gdzieśmy raz pierwszy przez usta zeznali, | La sojl', kie buŝoj konfesis per sono, | |
Że się już dawno sercami kochamy; | Ke longe ni ambaŭ nin amis per koroj. | |
A pod tym progiem są na wodzie plamy | Sub tiu ĉi sojlo, sur akvo-speguloj, | |
Od sosen, co się kołyszą na niebie, | De pinoj balancaj, de rokoj makuloj | |
I od skał cienia; gdzie mówiąc do siebie, | Pentriĝas; ĉi tie, interparolante, | |
Wbite do wody trzymaliśmy oczy. | En akvon fiksitajn okulojn ni tenis. | |
A pod tym progiem fala tak się toczy, | Sub sojlo la akvo ruliĝas konstante, | |
I tak swawolna, i taka ruchoma, | Per ond' moviĝema kaj tiel petola, | |
Że wzięła w siebie dwa nasze obrazy | Ke ĝi niajn ambaŭ portretojn ekprenis, | |
I przybliżała łącząc je rękoma, | Kaj ilin per manoj interproksimigis, | |
Chociaż nas tylko łączyły wyrazy. | Dum sole nin ligis esprimo parola. | |
Ach! fala taka szalona i pusta! | Ho ondo! freneza kaj tiel petola, | |
Że połączyła nawet nasze usta, | Ke eĉ niajn buŝojn ĝi ankaŭ kunligis, | |
Choć sercem tylko byliśmy złączeni. | Dum ja ni ligitaj per kor' estis sola. | |
Fala tak pełna ruchu i promieni, | La ond' moviĝema, radia la ondo, | |
Że jednym światła objąwszy nas kołem, | Nin ĉirkaŭpreninte per unu lumrondo, | |
Zmięszała niby anioła z aniołem. | Anĝelojn du kvazaŭ ĝi miksis, ŝancela. | |
Gdy myślę — boleść dręczy mię nieźmierna. | Ĉe l' penso -- dolor' min turmentas kruela. | |
Falo! niewierna falo! — i tak wierna! | Ho! ond' malfidela! -- kaj tiel fidela! | |
VII | VII. | |
Raz mię ów anioł zaprowadził złoty | Min foje kondukis anĝelo radia | |
Przez jasne łąki do lodowej groty. | Tra bela herbejo al groto glacia. | |
Tam ją obielił dzień alabastrowy; | Blankigis ŝin tie marmor'-ilumino, | |
I mróz na czole mej jasnej królowéj | Kaj frosto sur frunto de l' hela reĝino | |
Perłami okrył wszystkie polne róże; | Surkovris kamp-rozojn per perloj malvarmaj. | |
I ze sklepienia łzy leciały duże; | Arkaĵo ploradis per larmo tre granda, | |
A we łzach sylfy z jasnością ogromną | Kaj falis helegaj la silfoj, la larmaj, | |
Deszczem spadały na białą i skromną. | Sur ŝin kiel glanka gutaro rubanda. | |
Słysząc, że ściany płaczą coraz głośniej, | Ĉar laŭta fariĝis murploro la ĝema, | |
Cała się szatą okryła zazdrośniej | Ŝi tute sin kovris per vest' enviema, | |
I wszystko oczom ciekawym ukradła, | Kaj ĉion tuj perdis okulo sciema. | |
I jeszcze ręce skrzyżowane kładła | Kaj ankaŭ la manojn ŝi metis krucitajn | |
Na alabastry widne, choć zakryte. | Sur la alabastrojn ne tute kovritajn. | |
Tak nieruchoma stała — a koło niej | Dum tiel ŝi staris sen mov', en trankvilo, | |
Igrały tęcze w blaski rozmaite. | Kaj ĉirkaŭ ŝi ludis pluvarka mirbrilo, | |
Ja wtenczas modlić się zacząłem do niej. | Subite komencis mi preĝi per pia: | |
Ave Maria! | Ave Maria!... | |
Jak biała róża, kiedy się rozwija, | Kaj kiel blank-roza disvolvo folia | |
Róż pokazuje z piersi odemkniętej, | Ruĝecon ekmontras sur brust' malfermita, | |
Taki rumieniec wyszedł z lica świętej. | Jen tiel roziĝis la vango benita; | |
I zamyślona odwróciła głowę, | Kaj flanken turninte la kapon, medita | |
Palec na ściany kładąc kryształowe; | Ŝi metis la fingron kristalaj al muroj, | |
Jak ta, co imię ukochane kryśli | Kiele la nomon amatan skribante, | |
Lub o błękitnych jakich myślach — myśli. | Aŭ kiel en penso pri ĉiellazuroj; | |
Wreszcie się do mnie obróciwszy rzekła: | Kaj fine ŝi diris, al mi turniĝante: | |
"Może za miłość ja pójdę do piekła | Min eble por amo forprenos infero, | |
I gdzieś w piekielne wprowadzona chłody, | Kaj en la inferan malvarmon vgidita | |
Wszczepioną będę w kryształowe lody | En glacikristalojn mi estos premita, | |
Jako ta bańka z powietrza i z tęczy..." | Jen, kiel la brila vezik' el aero!... | |
"Lecz prawda — rzekła -jeżeli się męczy | Sed, se turmentiĝas tiele en vero | |
Ta jasność, słońca stworzona promieniem, | Helaĵo, kreita de suna radio, | |
Którą lód w sobie mrozi i zabija, | Kaj tie premata de frosta glacio, | |
Można ją z lodu uwolnić westchnieniem..." | Do ĝin liberigu sopiro la pia: | |
Ave Maria! | Ave Maria!... | |
VIII | VIII. | |
Pójdziemy razem na śniegu korony! | Ekiros ni kune sur neĝajn la kronojn! | |
Pójdziemy razem nad sosnowe bory, | Ekiros ni kune al pinaj arbaroj, | |
Pójdziemy razem, gdzie trzód jęczą dzwony! | Ekiros ni, kie sonoras brutaroj! | |
Gdzie się w tęczowe ubiera kolory | Kaj kie surmetas brilarkajn la zonojn | |
Jungfrau i słońce złote ma pod sobą, | La Jungfraŭ ĉe l' suna subira deklino; | |
Gdzie we mgle jeleń przelatuje skory; | Kie cervo nebulon trakuras rapida, | |
Gdzie orły skrzydeł rozwianych żałobą | Funebro-flugila aglaro avida, | |
Rzucają cienie na lecące chmury; | Kie ombras la nubojn kurantajn sen fino; | |
O moja luba! tam pójdziemy z tobą. | Mi tien ekiros kun vi, amatino! | |
A jeśli z takiej nie wrócimy góry, | Se ni ne revenos el altoj ĉi tiaj, | |
Ludzie pomyślą, że nas wzięły duchy | La homoj ekpensos: spiritoj radiaj | |
I gdzieś w niebieskie uniosły lazury; | forportis nin al la lazaro ĉiela, | |
Żeśmy się za gwiazd chwycili łańcuchy | Kaj ni, ekkaptinte je ĉeno la stela, | |
I ulecieli z Pelejad gromadą. | Ekflugis jen for kun stelaro plejada; | |
I tylko po nas potok spadnie głuchy, | Kaj falos malsupren post ni nur mirhela | |
I błyszczącą się łez rzuci kaskadą. | Torent', kiel brila larmaro kaskada. | |
IX | IX. | |
Ach! najszczęśliwsi na ziemi nie wiedzą, | Ho! eĉ plej feliĉaj sur ter' ne scietas, | |
Gdzie duchy skrzydła na ramionach kładną, | Kie siajn flugilojn spiritoj kunmetas, | |
Gdzie jak łabędzie zadumane siedzą; | Kaj kiel cignaro eksidas en rondo. | |
Ach! najciekawsi na świecie nie zgadną, | Ho! eĉ plej sciemaj ne diros en mondo, | |
W jakim szalecie żyłem z moją miłą; | En kian ni tendon por viv' nin ekzilis, | |
I wiele nam róż do okien świeciło, | Kiom rozoj tra niaj fenestroj mirbrilis, | |
I wiele wiszeń naokoło rosło, | Kiom arboj ĉerizaj al ni ombron ĵetis, | |
Ile słowików na wiszniach się niosło; | Kiom birdoj sur ili la ovojn demetis, | |
Ile tam w każdą noc miesięczną, bladą, | Kaj kiel en ĉiu nokt' luna, la pala, | |
Kłóteń słowików płaczących z kaskadą; | Malpacis kaskado kun plor' najtingala. | |
Ile trzód naszych szło na łąkach dzwonić... | Kiom iris brutaroj sur herboj sonori, | |
Ach! tego nawet śpiącym nie odsłonić | Ne eble eĉ sonĝe prezenti, esplori, | |
Ani pokazać, ani zawrzeć w słowie... | Nek montri, nek fermi en vorto ajn ia! | |
Łąka i szalet, i wisznie w parowie, | Herbejo, tend', arboj en val' estis tia, | |
W takim parowie, że stróż anioł biały | Ke blanka, gardanta anĝelo de l' loko, | |
Rozwijał skrzydła od skały do skały | Etendis flugilojn de roko al roko, | |
I nakrywał ten cały parów dziki, | Kaj kovris la tutan sovaĝan remparon: | |
Szalet i róże, i nas, i słowiki. | La rozojn, nin, tendon kaj najtingalaron. | |
X | X. | |
Lecz nadto było cyprysowej woni | Sed estis jam tro da cipresa odoro, | |
I nadto barwy, co się w różach płoni; | Kaj tro da flamanta en rozoj koloro; | |
I chciała nas już miłość ująć zdradą. — | Kaj kapti nin volis surprize amado. | |
Było to rankiem — pomnę — pod kaskadą — | Matene -- memoras mi -- apud kaskado | |
Byliśmy niczym nie strwożeni — sami — | Ni estis jen solaj, sen timo en koro, | |
Czytając książkę pełną łez, ze łzami. | Kaj legis ni libron larmplenan, kun ploro. | |
Wtem duch mi jakiś podszepnął do ucha, | Sed flustris spirito al mi en orelon, | |
Ażebym na nią z książki przeszedł okiem. — | De libr' mi turniĝu al ŝi per okulo! | |
Była jak anioł, co myśli i słucha — | Kaj ŝi, aŭskultante, similis anĝelon; | |
I nagle — takim przejrzystym obłokiem | Subite per tia travida nebulo | |
Rumieniec smutny twarz jej umalował, | Malgaja vizaĝo roziĝis kolore, | |
Że nie wiem dotąd, jak się wszystko stało; | Ke, kiel fariĝis, mi ĝin ne komprenis, | |
Alem ją w usta różane całował | Sed rozan la buŝon mi kisi fervore | |
I czułem ją tu, na mych rękach, białą, | Kaj sur miaj brakoj ŝin blankan mi tenis, | |
Sercem bijącą, brylantową w oczach. | Kun koro batanta, okul' brilianta. | |
Wtem nagle — w jasnej kaskady warkoczach | Subite kaskada plektaĵo lumanta | |
Coś pomieszało się i coś urzekło; | Sin iel tramiksis kaj iel malligis, | |
Wiatr na nas rzucił całe wodne piekło | Sur nin ĵetis akvan inferon la vento, | |
I z kwiatów spłoszył wilgotnymi mgłami. — | Malseka nebul' nin el floroj forigis, | |
Odtąd jużeśmy nie czytali sami. | Ni solaj ne legis de tiu momento. | |
XI | XI. | |
Odtąd w uśmiechach była dla mnie rzadsza, | De nun en ridetoj por mi malplifoja, | |
Smutniejsza, cichsza i bielsza, i bladsza. | Pli blanka, pli pala, mallaŭta, malĝoja, | |
W głębszych się coraz zanurzała cieniach | En ĉiam pli densajn ombraĵojn ŝi iris | |
I obrywała róże na strumieniach; | Kaj rozojn ĉe bordoj torentaj deŝiris. | |
Albo przy kaskad naciągniętej lutni | Aŭ apud kaskada liut' agordita | |
Stawała słuchać tak jak ludzie smutni, | Ŝi kapon mallevis kaj kiel medita | |
Z twarzą spuszczoną; lub sama w ustroni | Aŭskultis; aŭ sole, en loko deflanka, | |
Ręce na białą zakładała szyję | Ŝi metis la manojn al kolo la blanka, | |
Jak ta, co boi się albo się broni. | Kiele pro tim' aŭ defend' en danĝero; | |
Lub jako gołąb, co w strumieniu pije, | Aŭ kiel trinkanta kolomb' ĉe rivero, | |
Do nieba jasnym wzlatywała okiem. | Ĉielen ŝi flugis okulo per klara. | |
Już wolnym, sennym błąkała się krokiem | Ŝi iris dormeme, per paŝo erara, | |
I jaskółeczek utraciła zwinność, | Kaj pensis, viglecon perdinte hirundan, | |
I zadumała ją całą — niewinność. | Pri la senkulpeco mediton profundan. | |
XII | XII. | |
Widząc ją taką chciałem bronić siebie | Vidante ŝin tia, kaj por min defendi, | |
I rzekłem: "Luba! jak Bóg jest na niebie, | Mi diris: Amata! vi devas, pro Dio, | |
Z sercaś mi wszystko odpuścić powinna; | Ĉion kore pardoni al mi, kaj ne plendi; | |
Lilija jedna wszystkiemu jest winna. | La kulpo de ĉio jen estas lilio: | |
Otoś ty wczoraj w tym źródle, co bije | Hieraŭ en fonto vi lavis, sentime, | |
Na jasnej łące, myła twarz i szyję; | Sur hela herbejo, vizaĝon kaj kolon, | |
A tam za tobą prosta, niedaleka, | Kaj apud vi staris jen simple, proksime, | |
Jak służebnica, co z rąbkami czeka, | Kiel serva knabino, tenanta la tolon, | |
Lilija jedna, cała jasna, w bieli, | Lilio la blanka, kun hela la mano; | |
Oczekiwała, aż wyjdziesz z kąpieli. | Ĝi vian eliron atendis el bano. | |
Widząc was obie takie białe, w parze, | Vidante vin ambaŭ, la blankajn en paro, | |
Myślałem, że śpiąc o aniołach marzę; | Mi pensis, ke sonĝas mi pri l' anĝelaro; | |
I drżeć zacząłem, i zadrżałem wszystek, | Ektremis mi tial kaj tremis en tuto, | |
I jeden tylko poruszyłem listek, | Kaj mi folieton per tuŝ' de kubuto | |
Ten listek inne poruszył listeczki, | Ekmovis; ĉi tiu aliajn tuŝetis, | |
I szmer się zrobił — ty wybiegłaś z rzeczki; | Brueto fariĝis, el font' vi kuretis, | |
I takeś prędko uciekała zlękła, | Kaj tiel rapidis vi for, timigita, | |
Żeś łonem kwiatu potrąciła pręty; | Ke puŝis per brusto je l' eta forbranĉo, | |
I lilijowa wnet łodyga pękła, | Kaj estis lilia trunketo rompita, | |
I kwiat z niej upadł twoją piersią ścięty; | Kaj falis la floro de via ektranĉo. | |
A jam rozważać zaczął z twarzą bladą, | Do mi ekmeditis en reva pensado | |
Jak ten kwiat kruchy, jak ty jesteś zwinna. | Pri floro rompebla, vigleco la via. | |
I oto dzisiaj rankiem, pod kaskadą — | Hieraŭ matene do, sub la kaskado -- | |
Nie jam był winien — lecz lilija winna". | Ne mi estis kulpa, sed floro lilia. | |
XIII | XIII. | |
Płonęła wonna jak kadzidło mirry | Ŝi flamis kiele fumilo de mirho, -- | |
I widać było, że nie wiedząc płonie. | Ke mem ŝi ne scias pri flamo, mi vidis; | |
Głębszymi oczu stały się szafiry | Profunda fariĝis okula safiro, | |
I prędsza fala białości na łonie, | Kaj blanka la ondo sur brust' pli rapidis. | |
I dziwnym ogniem rozpalone skronie | De strange varmegaj tempioj influo | |
Wczesne zwiędnienie dawały bławatkom. | Velkigis cejano-floretojn en fruo. | |
Ona z tych była, co się skarżą matkom, | Kaj kiel al sia patrino kor-pente, | |
I skarżyła się gwiazd cichej gromadzie, | Ŝi plendis al aro de steloj silente. | |
Gdy do snu księżyc niepełny się kładzie; | Kaj kiam subiras la luno arĝente, | |
Gdy kwiaty szepcą miłośnie do ucha, | Kaj flustras la floroj pri amo, ekscite, | |
Co zamyślone, własnych myśli słucha. | Ŝi proprajn la pensojn aŭskultis medite. | |
XIV | XIV. | |
Czy ty gdzieś teraz, o miła, z rozpaczą | Ĉu ie, amata, vi nun, malespere, | |
Aniołom boskim mówisz rozżalona? | Al diaj anĝeloj parolas malĝoje? | |
Jak ci, co mówią skarżąc się — i płaczą, | Kaj ploras plendante kaj diras sincere, | |
Że była burza gromami czerwona, | Ke estis fulmtondra venteg' iufoje, | |
Że była grota posępna i ciemna | Kaj groto malhela sub nokta vualo, | |
I grocie z kaskad kryształu zasłona; | En groto -- kaskada kurten' el kristalo; | |
Że była trwoga w ciemności tajemna, | Ke estis timeg', en mallumo, mistera, | |
Razem niepamięć jakaś boskiej kary; | Kaj kune forgeso pri dia la puno; | |
I skarga smutna czystych nimf podziemna; | Kaj plendo, de puraj la nimfoj, subtera, | |
Że nas tam samych dzień odstąpił szary | Ke tie nin solajn forlasis la suno | |
I zastał z twarzą ognistą przy twarzy, | Kaj trovis kun fajra vizaĝ' en komuno, | |
I ptasząt nas tak obudziły gwary. | Kaj tiel nin vekis birdaro la kanta -- | |
Mówisz ty o tym, jak ta, co się skarży? | Ĉu diras ĉi tion vi kiel plendanta? | |
O! nie mów ty tak aniołom, niebieska! | Ne diru ĝin al la anĝeloj! radia! | |
Bo każda twoja brylantowa łezka | Ĉar ĉiu brilanta larmeto la via | |
Jednemu będzie z tych jasnych pożarem. | Al unu el ili de flam' estos brulo. | |
Bo ja, ach, gdybym był także aniołem, | Ĉar mi, se mi ankaŭ anĝel' estus pura | |
Z rozpromienionym na błękitach czołem; | Kun frunt' radianta sur helo lazura, | |
I nieskończoność całą miał obszarem, | Kaj estus mi de l' senfinaĵ' posedulo, | |
I mógł zarządzać gwiazdami wszystkiemi: | Kaj povus regadi en stela la sfero, | |
Nie chciałbym gwiazdy niebieskimi świecić, | Ne volus mi lumi per steloj ĉielaj, | |
Lecz tylko rzucić błękity i lecić, | Sed flugi el ĉiuj bluaĵoj la helaj, | |
I taką jak ty mieć moją — na ziemi. | Kaj havi nur solan vin, mian -- sur tero! | |
XV | XV. | |
Z groty ta piękna wyjść nie śmiała sama. | El grot' ne kuraĝis eliri la bela, | |
Słońca się może bała na lazurze, | Ĉar eble ŝi timis, ke sun' por okulo | |
Że za promienne będzie i za duże | Montriĝos tro granda kaj estos tro hela, | |
Albo że będzie jako czarna plama. | Aŭ ŝi kiel nigra aperos makulo. | |
Ale na niebie była z tęczy brama, | Sed pendis pordego la arko-ĉiela, | |
Na wypłakanej rozwieszona chmurze. | Brilante sur pluve plorinta nebulo. | |
Wyszła. — I naprzód ją zdziwiły róże, | Ŝi iris -- kaj rozoj ŝin igis ekmiri, | |
Że takie były jak wczoraj różowe. | Ke restis ja, kiel hieraŭ, brilplenaj. | |
Zerwała jedną i podniosła głowę, | Ŝi, rozon ŝirinte, komencis admiri | |
I zadziwiła ją ta tęcza ranna, | Kolorojn de arkoj ĉielaj matenaj, | |
Niebios błękitnych przezroczystość szklanna, | La vitre travidan ĉielan helbluon, | |
Krążek księżyca tonący w błękicie. | Dronantan rondeton de lun' en lazuro, | |
Zda się, że nowe ją zdziwiło życie, | Kaj kvazaŭ ŝi mirus de vivo nov-fluon, | |
Tak w ciszy czegoś słuchała, tak biegła; | Ŝi ion aŭskultis, ekiris en kuro, | |
Aż gdzieś w krysztale jeziora spostrzegła | Ĝis ekrigardinte en lagokristalon, | |
Na licu swoim przezroczystszą białość, | Sur sia vizaĝo ŝi vidis blankecon, | |
Żywszy ust koral i większą omdlałość, | Laciĝon, pli vivan de l' buŝo koralon, | |
I uśmiech pełny tęsknoty, i żałość. | Sopiran rideton kaj la malgajecon. | |
Więc osłoniła się cała w warkoczu | Ŝi tute sin kovris per sia harplekto, | |
I więcej na mnie nie podniosła oczu. | Ne levis okulojn en mia direkto. | |
XVI | XVI. | |
Jest chwila, gdy się ma księżyc pokazać, | Moment' estas antaŭ ol luno eliras: | |
Kiedy się wszystkie słowiki uciszą | La najtingalar' eksilentas la kanta, | |
I wszystkie liście bez szelestu wiszą, | Kaj pendas folioj sen mov' bruetanta, | |
I ciszej źródła po murawach dyszą; | Herbeja fontaro mallaŭte pli spiras, | |
Jakby ta gwiazda miała coś nakazać | Kiel ion anonci tuj volus la stelo, | |
I o czym cichym pomówić ze światem, | Pri io kvieta paroli ĉielo | |
Z każdym słowikiem, z listeczkiem i z kwiatem. | Kun floroj, folioj kaj ar' najtingala. | |
Jest chwila, kiedy ze srebrzystą tęczą | Moment' estas kiam, kun arko arĝenta | |
Wychodzi blady pierścionek Dyjanny: | La ringo Diana eliras la pala: | |
Wszystkie się wtenczas słowiki rozjęczą | Ekĝemas la najtingalaro silenta, | |
I wszystkie liście na drzewach zabrzęczą, | Sur arboj folioj ekzumas en ĥoroj, | |
I wszystkie źródła jęk wydają szklanny; | Vitr-sonan ekĝemon la fontoj eldonas. | |
O takiej chwili, ach, dwa serca płaczą, | En tia momento, ah! ploras du koroj! | |
Jeśli coś mają przebaczyć — przebaczą; | Se ion pardoni nur havas -- pardonas, | |
Jeżeli o czym zapomnieć — zapomną. | Se ion forgesi -- forgesas memoroj. | |
O takiej chwili z moją panią skromną | Kun mia modesta estrin' en ĉi-horoj | |
Jużeśmy siedli w naszych progach sielskich, | Jam kune sur sojl' idilia ni sidis, | |
Już rozmawiali o rzeczach anielskich. | Al ni jam anĝelajn aferojn konfidis. | |
XVII | XVII. | |
Jak śpiewający na niebie skowronek, | Kiele alaŭda, ĉiela kant-trilo, | |
Z gór słychać było pustelnika dzwonek. | El montoj aŭdiĝis ermita sonilo. | |
Rzekła raz: "Chodźmy do staruszka celi, | Ni iru en ĉelon, ekdiris ŝi foje, | |
Może rozgrzeszy, może rozweseli, | Ermito nin eble absolvos, gajigos, | |
Dłonie nam zwiąże i kochać ośmieli". | Kaj manojn ligante, al am' kuraĝigos. | |
Tak mówiąc wbiegła do sosnowej chaty, | Kaj en la dometon enkuris ŝi ĝoje | |
Szybko zamknęła wszystkie okienice, | Kaj fermis fenestro-kovrilojn el pino, | |
Ażeby na nią nie patrzały kwiaty; | Por sin al rigardo de floroj vuali. | |
I ustroiwszy się jak gór dziewice, | Kaj en la ornamo de mont-virgulino | |
Wybiegła do mnie — myślałem, że padnę!... | Al mi ŝi elkuris -- mi emis ekfali! | |
Ani jej oczy kiedy takie ładne, | Neniam okulo de ŝi tiel hela, | |
Ani jej usta takie były świeże... | Nek estis la buŝ' tiel freŝa kaj bela! | |
Motyla miała czarnego na głowie, | Sur kapo ŝi havis papilion nigran, | |
Ten alabastrów od smagłości strzeże; | Ĉar ĝi la blankaĵon ŝirmgardas de l' bruno, | |
I przeświecony od słońca w półowie | Kaj en la duon' tralumate de l' suno, | |
Na czoło rzuca skrzydła cieniu duże; | Ĝi ĵetas sur frunton flugile la migran | |
A pod motylem pochowane róże | Ombraĵon; kaj sube, la rozoj kaŝitaj | |
Spod czarnej gazy patrzały ciekawe, | Rigardis scieme tra gazon la nigran, | |
Na pół zamknięte, świeże, jeszcze łzawe; | Ankoraŭ tutfreŝaj, duone fermitaj. | |
Wiedząc, że zawsze strzegę serca strony, | Ĉar flankon de l' kor' ili gardas konstante, | |
Złośliwy motyl usiadł przechylony. | Do tien kliniĝis papili' obstina; | |
Myślałem, że mu to skrzydło połamię... | Disrompi flugilon mi estis inklina, | |
Siadł i na lewe przechylił się ramię. | Ĝi sidis maldekstren al ŝultr' kliniĝante. | |
I któż by wierzył w przeczucia, co straszą, | Ĉu kredus timigan antaŭsenton ian | |
Gdy wyobraźnia cała szczęściem dumna! | Imago, pro sia feliĉo, fiera! | |
Gdym z góry spojrzał na dolinę naszą, | El mont' ekrigardis mi valon la nian: | |
Szalet się oku wydawał jak trumna, | La tend' al mi ŝajnis -- ĉerketo mizera; | |
Maleńki, cichy; kiedym spojrzał z góry, | kaj same vidiĝis, el alto aera, | |
Nasz ogród z wiszeń jak cmentarz ponury; | La ĉerizarbaro -- malhela tombejo; | |
I niespokojne o nas gołębice, | Jen sentas kolomboj pri ni maltrankvilojn, | |
I zadumane o nas w łąkach trzody; | Brutaroj meditas pri ni sur herbejo, | |
Ziemia smutniejsza, błękitniejsze wody, | Bluiĝis pli akvoj, malĝojas la tero, | |
Zabite śmierci ćwiekiem okienice; | la morto najlfermis fenestro-kovrilojn! | |
Wszystko zaczęło mię straszyć i smucić, | Kaj ĉie nur timo, malgaj', malespero. | |
Jakbyśmy nigdy nie mieli powrócić. | Jam kvazaŭ neniam plu reen venonte, | |
Szedłem posępny i drżący na góry... | Mi iris malgaje tra l' griza montlando: -- | |
Jeziora czarne, głazy, śniegi, chmury; | La rokoj kaj lagoj nigriĝas renkonte, | |
Girlandy z orłów na błękitnym lodzie, | Sur blua glaci' jen aglara girlando; | |
Słońce czerwone jak krew o zachodzie, | Kiel sango ruĝiĝas subira sunrando, | |
Dom pustelnika śniegiem przysypany | Kaj jen ermitejo, per neĝo kovrita, | |
I dwa ogromne na straży brytany, | Ĝin gardas da hundoj grandegaj par' brita, | |
Krzyżyk na celi, gdzie siadały gile, | Krucet', de piroloj sidejo, sur ĉelo, -- | |
Cela, pustelnik stary, księgi w pyle — | Ĉel', libroj en polvo, la pastro ermita, -- | |
Wszystko to dzisiaj już podobne snowi... | Nun ĉio similas al sonĝo vidita. | |
Pamiętam tylko, że promień zachodu | Memoras mi nur: sun-subiro radie | |
Cały się na twarz rzucał Chrystusowi, | Orumis vizaĝon de Kristo per helo, | |
Kiedy na palec jej zimny jak z lodu | Al ŝi sur la fingron, malvarman glacie, | |
Kładłem pierścionek | Mi metis la ringon.... | |
XVIII | XVIII. | |
Gaje! doliny! łąki i strumienie! | Arbaro kaj valo! herbejo, torento! | |
O nie pytajcie wy mię, smutne, o nią. | Ho ve! ne demandu pri ŝi tiel plore! | |
Są łzy, co mówić na zawsze zabronią. | Min larmoj malhelpas paroli ĉi-hore, | |
A kiedy mówię, wpadam w zamyślenie; | Kaj min meditigas parola momento, | |
I widzę jasne, błękitne spojrzenie, | Kaj montras helbluan rigardon vidsento, | |
Co się zaczyna nade mną litować, | De ŝi, komencanta kompati min kore, | |
I widzę usta, co mię chcą całować, | Kaj buŝon -- ĝi volus min kisi fervore. | |
I drżę — i znów mię ogarną płomienie. | Mi tremas kaj ree ĉirkaŭas min brulo. | |
I nie wiem, gdzie iść? i gdzie oczy schować? | Do kien mi iros? kaj kien okulo | |
I gdzie łzy ukryć? i gdzie być samotnym? | Kun larmoj sin kaŝos, kaj mi, la solulo? | |
I staję blady, i kreślę jej rysy; | Por ŝian portreton desegni, mi staras, | |
Lub imię piszę na piasku wilgotnym; | Aŭ skribas sur sablo la signojn de l' nomo, | |
Lub błądzę między róże i cyprysy | Aŭ inter cipresoj kaj rozoj, eraras | |
Jak człowiek, który skarb drogi postrada, | Mi, kiel trezoron perdinta la homo, | |
Zmysły utracił i płacząc usiada | Kiu plore sidiĝas, post perd' de prudento, | |
Tam, kędy urny na grobowcach siedzą; | Ĉe urnoj, starantaj sur tomb'-monumento, | |
Myśląc, że groby o niej co powiedzą. | Ke tomboj parolu pri ŝi en silento. | |
XIX | XIX. | |
Jest pod moimi oknami fontanna, | Sub miaj fenestroj ekzistas fontano, | |
Co wiecznie jęczy zapłakanym szumem; | Eterne ĝemanta per plora murmuro, | |
Jest jedne drzewo, gdzie harfowym tłumem | Kaj arb', kie sonas la harp-akompano | |
Żyją słowiki; jedna szyba szklanna, | De najtingalar'; kaj fenestro en muro, | |
Gdzie co noc blada zaziera Dyjanna | Tra kiu dum nokto rigardas Diano | |
I czoło moje smutnym blaskiem mami. | Kaj logas la frunton malgaja poluro. | |
I tak mię budzą zalanego łzami, | Kaj tiel min vekas en larma la bano | |
Te drzewo, księżyc ten i ta fontanna. | La arbo, la luno kaj tiu fontano. | |
I wstaję blady, przez okno wyzieram | Mi tiam rigardas tra l' vitra kristalo, | |
Słuchając różnych płaczów na dolinie. | Aŭskultas mi plorojn ĉirkaŭe en valo: | |
Słowiki jęczą i fontanna płynie, | Jen fluas fontan', najtingaloj plorĝemas, | |
Mówią mi o niej -ja serce otwieram | Pri ŝi parolante. Mi kore ektremas | |
I o śmierć prędką modlę się z rozpaczą, | Kaj preĝas pri frua la mort', malespere. | |
I schnę, i więdnę — i ach, nie umieram... | Mi velkas, sed ve! mi ne mortas envere! | |
I co dnia budząc mnie fontanny płaczą. | Kaj ĉiam fontanoj, vekante min, ĝemas. | |
XX | XX. | |
Kiedy się myślą w przeszłości zagłębię, | La pens', revenante pasinton sen fino, | |
Nie wiem, jak sobie jej postać malować? | Ne scias en kia prezenti ŝin formo. | |
Czy kiedy przyszła śpiącego całować | Ĉu, kiam ŝi venis min kisi en dormo, | |
Jak z rozwartymi skrzydłami gołębie? | Etendis flugilojn kiel' kolombino? | |
Czy wtenczas, kiedy uciekała trwożna? | Ĉu kiam kuradis ŝi for, la timema? | |
Czy gdy na jedną ze mną księgi kartę | Ĉu kiam kun mi, sur folion la saman | |
Wbijała oczy błękitne, otwarte, | De libro, okulon ŝi fiksis la aman, | |
Na każde moje spojrzenie ostrożna? | Pri miaj rigardoj restante gardema? | |
Czy kiedy wiejskim otoczona dworem | Ĉu kiam, de sia korteg' ĉirkaŭita, | |
Chodziła gdyby zaklęta królowa? | Ŝi iris kiele reĝin' ensorĉita? | |
Czy kiedy cicho uśnie pod jaworem? | Ĉu dum la kvieta ekdorm' sub acero? | |
Czy kiedy goni? czy kiedy się chowa | Ĉu kiam ŝi pelas? sin kaŝas humora? | |
W księżyca blasku biała — lub wieczorem | En luna lum' -- blanka? aŭ dum la vespero | |
Od Alp na śniegu różowych — różowa? | De roza Alp-neĝo -- mem rozokolora? | |
XXI | XXI. | |
Skąd pierwsze gwiazdy na niebie zaświecą, | El kie eklumos unuaj la steloj, | |
Tam pójdę, aż za ciemnych skał krawędzie. | Mi iros ĝis al la mallumaj rok-randoj; | |
Spojrzę w lecące po niebie łabędzie | Rigardos mi cignojn en flug' sur ĉieloj | |
I tam polecę, gdzie one polecą. | Kaj flugos kun ili al samaj la landoj. | |
Bo i tu — i tam — za morzem — i wszędzie, | Ĉar ĉie, post maro, ĉi tie, aŭ ie, | |
Gdzie tylko poszlę przed sobą myśl biedną, | Kien iras sendite la pens' en mizero, | |
Zawsze mi smutno i wszędzie mi jedno; | Ĉiam sekvas la sama malĝojo min ĉie, | |
I wszędzie mi źle — i wiem, że źle będzie. | Kaj estas kaj restos malbone sur tero. | |
Więc już nie myślę teraz, tylko o tem, | Mi tial nur pensas pri unu afero: | |
Gdzie wybrać miejsce na smutek łaskawe, | Por mia malĝojo pri loko favora, | |
Miejsce, gdzie żaden duch nie trąci lotem | Ke tie neniu flugilo spirita | |
O moje serce rozdarte i krwawe; | Ekpuŝu je mia kor' sange vundita; | |
Miejsce, gdzie księżyc przyjdzie aż pod ławę | Pri loko, ĝis kiu la luno aliros, | |
Idąc po fali... zaszeleści złotem | Naĝante sur ond' kun brueto la ora: | |
I załoskocze tak duszę tajemnie, | Anim' ĉe l' mistera tuŝet', eksopiros, | |
Że stęskni — ocknie się i wyjdzie ze mnie. | Ke ĝi revekiĝos en mi, kaj eliros. | |
Verfasser dieses polnischen Gedichtes ist Juliusz Słowacki,. Pri la verkinto la vikipediejon http://eo.wikipedia.org/wiki/Juliusz_Słowacki. | Übersetzung des polnischen Gedichtes "W Szwajcarii" von Juliusz Słowacki, ins Esperanto durch Antoni Grabowski (*1857-06-11 - †1921-07-04). Tiu ĉi esperantigo troviĝas en http://donh.best.vwh.net kaj http://www.babelmatrix.org/works/pl Słowacki,_Juliusz-1809/W_Szwajcarii/eo/5309-En_Svisujo. Pri la tradukinto vidu la retejon http://eo.wikipedia.org/wiki/Antoni_Grabowski pri la verkinto la vikipediejon http://eo.wikipedia.org/wiki/Juliusz_Słowacki. Tiu ĉi poem-traduko troviĝas ankaŭ en http://donh.best.vwh.net/Esperanto/ iteraturo/Poezio/parnaso/svisujo.html. |